••środa•, 30 •października• 2013 22:08• |
Ojczyzna to
ziemia i groby.
Narody
trac?c pami?? trac? ?ycie
F.Foch
POLEGLI POD OBCYM SZTANDAREM
1914-1918
PROJEKT INDEKSACYJNY
Po niespe?na stu latach od zako?czenia I wojny ?wiatowej nadal aktualne pozostaje pytanie; ilu Polakw straci?o ?ycie w tej wojnie pe?ni?c s?u?b? wojskow? w armiach zaborczych?
Historycy nie s? zgodni, co do okre?lenia liczby zabitych i zaginionych Polakw w latach 1914-1918, ktrzy s?u?yli w armiach zaborczych.
R?nice w dok?adnej liczbie poleg?ych i zaginionych si?gaj? nawet kilkuset tysi?cy ?o?nierzy!
Fot.1/ Rosyjska piechota w 1914r.
Wed?ug wsp?autora Historii or??a polskiego 1795-1939 prof. Mieczys?awa Wrzoska w czasie I wojny ?wiatowej poleg?o, zmar?o lub zagin??o bez wie?ci oko?o 530 tys. Polakw s?u??cych w armiach pa?stw zaborczych: ponad 220 tys. w armii austro-w?gierskiej, oko?o 200 tys. w armii rosyjskiej i ponad 110 tys. w armii niemieckiej.
Stefan Kieniewicz w Historii Polski 1795-1918 podaje liczb? 385 tys. i okre?la, ?e z mieszka?cw ziem, ktre wesz?y w sk?ad Polski po 1921r. zgin??o w armii rosyjskiej 55 tys., w niemieckiej 110 tys., w austro-w?gierskiej 220 tys. ?o?nierzy.
Ju? od 2007r. realizowany jest projekt; Polegli w pierwszej wojnie ?wiatowej. Jego uczestnicy spisuj? na terenie Polski zachowane w formie nagrobnych inskrypcji nazwiska poleg?ych w trakcie dzia?a? wojennych w latach 1914-18 (http://www.polegli.forgen.pl/). Naszym zdaniem, ta genealogiczna inicjatywa w przewa?aj?cej wi?kszo?ci dotyczy poleg?ych z armii niemieckiej lub austro-w?gierskiej, rzadziej z rosyjskiej z powodu przedstawionych poni?ej argumentw. Wobec tego rozpocz?ty przez nas bli?niaczy projekt genealogiczny; Polegli pod obcym sztandarem 1914-1918, dotyczy? b?dzie Polakw pe?ni?cych s?u?b? w armii rosyjskiej.
Fot.2/ Mogi?a wojenna z 1916r. w Pi?sku
(foto.z kolekcji Natalii
Szablewskiej z Mi?ska na Bia?orusi
????.
????????? ??????? ?????????? ,
?????, ???????? )
W smym i dziewi?tym dziesi?cioleciu XIX w. powo?ywano do s?u?by wojskowej w armii carskiej przeci?tnie 62.723 m??czyzn (popisowych) rocznie, z liczby ktrej faktycznie wcielano do wojska ?rednio 16.701 osb. Z jednego powiatu Krlestwa Polskiego do wojska przeci?tnie trafia?o 196-ciu m??czyzn. Przy czym wahania dla r?nych powiatw zamyka?y si? pomi?dzy liczb? 103 (powiat skierniewicki), a 324 (powiat piotrkowski), je?eli pominiemy dane dotycz?ce Warszawy, sk?d corocznie 563 m?odych Polakw zasila?o szeregi carskiej armii. Jednak?e ju? na pocz?tku XX wieku (w czasie pokoju) dowdztwo rosyjskie zwi?kszy?o limity osobowe i z terenu Krlestwa Polskiego, co roku wcielano do armii rosyjskiej ju? oko?o 43 tys. rekrutw, ktrzy pe?nili s?u?b? przez okres 3-4 lat, w zale?no?ci od rodzaju broni.
W toku wojny 1914-1918 Rosjanie w Krlestwie Polskim zmobilizowali niespe?na 600 tys., jako ?e dzia?ania wojenne nie pozwoli?y im ?ci?gn?? wszystkich rezerwistw.
Fot.3/ Rosyjska piechota na tereni Prus w 1914 r.
(kolekcja http://www.etoretro.ru/pic50575.htm)
Przytoczone dane daj? podstaw? do okre?lenia szacunkowej ilo?ci Polakw, ktrzy w latach 1914-18 pe?nili s?u?b? w armii rosyjskiej. Oceniamy j? na poziomie nie mniejszym ni? 730 tys. ?o?nierzy (trzy roczniki pe?ni?ce s?u?b? w czasie wybuchu wojny w 1914r. oraz ?o?nierze rezerwy zmobilizowani bezpo?rednio przed lub po rozpocz?ciu wojny).
Wobec przytoczonych danych, na potrzeby niniejszego projektu przyj?li?my minimaln? oraz maksymaln? ilo?? strat. Szacujemy je na poziomie 55 - 200 tys. ?o?nierzy Polakw, ktrzy zgin?li walcz?c w czasie I wojny ?wiatowej w armii Imperium Rosyjskiego.
Wielka r?nica w podanych wy?ej danych szacunkowych ju? sama w sobie ukazuje skal? trudno?ci poruszanego zagadnienia. Przyczyn tego stanu rzeczy nale?y upatrywa? w braku wielu materia?w archiwalnych lub utrudnionym dost?pie do tej cz??ci, ktra zachowa?a si?, ale jest przechowywana si? w Rosji.
Dla tego z wielkim zadowoleniem przyj?li?my fakt systematycznego udost?pniania przez rosyjskie biblioteki cyfrowe list zabitych, rannych i zaginionych bez wie?ci w I wojnie ?wiatowej (??????? ?????? ??????, ??????? ? ??? ????? ????????? ?????? ?????). S? one bowiem materia?em bazowym naszego projektu.
Fot.4/ przyk?adowa strona listy zabitych, rannych i zaginionych w I
wojnie ?wiatowej
www.rsl.ru
Maj?c na uwadze fakt systematycznie pojawiaj?cych si? zapyta? na polskich stronach genealogicznych i tzw. g?d na wszelkie informacje zwi?zane z s?u?b? wojskow? naszych przodkw w armii carskiej, rozpocz?to indeksacj? spisw prezentowanych w j.rosyjskim. Pomimo braku w wykazach informacji na temat miejsca ?mierci, zranienia lub zagini?cia konkretnego ?o?nierza uwa?amy, ?e indeksy mog? by? ?rd?em cennych informacji dla poszukiwaczy rodzinnych korzeni.
Jednocze?nie wartym podkre?lenia jest fakt, i? w zdecydowanej wi?kszo?ci przypadkw dotarcie do informacji okre?laj?cej dok?adne miejsce ?mierci ?o?nierza jest prawie niemo?liwe. Po prostu, takich informacji nie ma w ?adnych dokumentach. Przyczyn? tego stanu rzeczy jest fakt, ?e rosyjskie grobownictwo wojskowe by?o s?abiej zorganizowane ni? w innych armiach. Co prawda, pochwki na zapleczu frontu (przybywaj?cych z frontu rannych i chorych ?o?nierzy, umieraj?cych w szpitalach) nie nastr?cza?y trudno?ci i troszczono si? o godn? pami?? ofiar wojny tworz?c cmentarze wojskowe. Odmiennie za to wygl?da?a sytuacja obszarze przyleg?ym do linii frontu, gdzie liczba poleg?ych przekroczy?a znacznie mo?liwo?ci wojskowych w?adz rosyjskich. Poleg?ych chowano zazwyczaj w zbiorowych p?ytkich mogi?ach (zdarza?y si? mogi?y masowe zawieraj?ce do 2 tys. poleg?ych) oznakowanych prowizorycznie, a wielu wypadkach miejsca grzebania nawet nie oznaczano. Dla przyk?adu, na terenie walk w Galicji i cz??ci dawnego Generalnego Gubernatorstwa Wojskowego podleg?ej Austro-W?grom do ko?ca pa?dziernika 1917 r. to?samo?? poleg?ych w armii rosyjskiej ustalono tylko na poziomie 7,5%, gdzie w armii austro-w?gierskiej osi?gni?to poziom ponad 18%, a w niemieckiej przekroczono 73%. Niski stopie? rozpoznawalno?ci poleg?ych w armii rosyjskiej wynika? z braku nie?miertelnikw. W imperialnej Rosji dopiero w styczniu 1917 roku wprowadzono specjalny znak dla rozpoznania zabitych i rannych. Kolejny powodem utrudniaj?cym rozpoznanie poleg?ego ?o?nierza by? fakt, ?e wycofuj?ce si? wojska rosyjskie albo niszczy?y dokumenty swoich poleg?ych albo zabiera?y je ze sob?. Jednak przede wszystkim nie posiadanie przez ?o?nierzy nie?miertelnikw spowodowa?o, ?e listy rosyjskich strat wojennych rozros?y si? o bardzo znacz?cy odsetek ofiar okre?lanych mianem zaginiony bez wie?ci.
Na pocz?tek zaj?li?my si? li tylko i wy??cznie mieszka?cami guberni p?ockiej. Jednocze?nie wyra?amy nadziej?, ?e w niedalekiej przysz?o?ci do??cz? do nas kolejni pomocnicy i wwczas opracujemy dane z pozosta?ych guberni KP.
Mamy nadziej?, ?e ko?cowe efekty niniejszego projektu dostarcz? nowych danych, ktre pozwol? na zaw??enie podanej wy?ej r?nicy w stratach wojennych. Uwa?amy, ?e dok?adne dane, cho?by nawet dotyczy?y terenu jednej guberni KP, mog? da? solidne podstawy do okre?lenia szacunkowej liczby wszystkich poleg?ych i zaginionych z terenu ca?ego KP.
Redaktor, pa?dziernik 2013r.
?rd?a:
1.Wzrost w Krlestwie Polskim: przyczynek do charakterystyki
fizycznej Polakw, Adam Zakrzewski, wyd. Krakw 1891,
2.Artyku?; P? miliona Polakw straci?o ?ycie w armiach
zaborczych w I wojnie ?wiatowej, opublikowany w Polityce.pl, 9.11.2011 r.
3.Historia or??a polskiego, E.Koz?owski i M.Wrzosek, wyd. WP
,Warszawa 1983,
4.Historia Polski 1795-1918, Stefan Kieniewicz, wyd. PWN,
Warszawa 1970,
5. artyku?; Medalion ?mierci historia sowieckich
nie?miertelnikw, 19.05.2010, http://rus.mil.pl/main/pl/artykuly/73/_medalion_smierci_historia_sowieckich_niesmiertelnikow.html#comment
6.S?u?by grobownicze armii austro-w?gierskiej, niemieckiej i
rosyjskiej w czasie I wojny ?wiatowej (1915-1918), Jan Schubert, Architektura czasopismo techniczne, zeszyt
16, rok 108, wyd. Politechnika Krakowska 2011
7. Imienne spisy zabitych, rannych i zaginionych bez wie?ci
(??????? ?????? ??????, ??????? ? ??? ????? ????????? ?????? ?????), Rosyjska
Biblioteka Pa?stwowa www.rsl.ru
SPIS ALFABETYCZNY 145 nazwisk
|
E - |
||
|
U - |
||
|
stan na dzie? - 01.11.2013 |