Wizytacja w Strzygach
piątek, 11 grudnia 2009 08:32 |
[188] Opis kościoła parafialnego w Strzygach w dekanacie golubio- dulskim, powiecie lipnowskim, województwie płockim w czasie wizyty dekanalnej dnia 8 miesiąca lipca roku 1817.
[188v] Erekcja kościoła. Tytuł. Kolacja. Dzień dedykacji. Odległość od pogranicznych.
Kościół parafialny we wsi Strzygach pod tytułem świętego Stanisława Biskupa i Męczennika wymurowany z kamienia i cegły roku 1162, a reperowany roku 1757. O konsekracji ani benedykcji żadnej pewnej wiadomości nie masz. Należy do kolacji W-o Mariana Cissowskiego. Ma na północ kościół parafialny Osiek odległy^-mi li, na wschód kościół parafialny Świedziebnia odległy 1 milę, na południe kościół parafialny Rypin odległy-L mili, na zachód kościół parafialny Radziki odległy ~ mili. Kościoła filialnego nie masz.
[189] Stan budowli kościoła. Cmentarz. Szpital. Zabudowanie plebańskie.
Kościół parafialny murowany, dachówką pokryty, długości łokci 36, szerokości łokci 18, posadzką marmurową w kwadratowe flizy wysadzony. Wieża, na której 3 wielkie dzwony, bez kopuły w kwadrat murowana, potrzebuje nowej rynny i dachówek sztuk około 100.
Cmentarz z 2 bramami i fortką 1, wokoło wysokim murem obmurowny i na wierzchu muru dachówką pokryty, na którym krzyż podczas ostatniej misji w r. 1800 d. 18 maja podniesiony. Na tymże cmentarzu jest kośnica podobnież murowana i dachówką pokryta. Cmentarz ten nie na osobnym miejscu, lecz przy kościele jest. Ostatnie pochowanie kości było po skończonej misji w r. 1800. Miejsca do grzebania dzieci niechrzczonych nie masz.
Szpital drewniany, dachówką pokryty, składa się z 3 izb, w jednej mieszka organista z żoną i dziećmi, w drugiej dwóch dziadów bezżennych, w trzeciej dwie baby bezmężne. Nadto jednego jeszcze dziada i jednej baby do liczby ubogich, podług funduszu uczynionego przez W-o niegdyś s. p. Michała Cissowskiego, nie dostaje. Zamieszkali w szpitalu wzmiankowani ubodzypobierająregularnie rocznie wyznaczonąordynariąna utrzymanie życia, również odzież i inne potrzeby, bez żebraniny tak w własnej jako i obcych parafiach.
[189v] Plebania drewianna, dachówką pokryta, długości łokci 27, szerokości łokci 15, o 3 izbach, w średnim stanie. Ogrodu owocowego nie masz lubo zasadzony przeze mnie w r. 1810, lecz drzewka, prócz sztuk 20, poschły.
Stodoła o 2 klepiskach, długości łokci 60, szerokości łokci 20. Owczarnia łokci 30 długości, a szerokosci łokci 15. Stajnia pod jednym dachem z szpichrzem i wozownią łokci na długość 40, a szerokość łokci 15, potrzebują koniecznej w cwelach i dachu reperacji. Do przyrzeczonych cwelów, lubo na drzewo uzyskana jest asygnacja od W-o kolatora, sprowadzka jednak tegoż drzewa niepodobna j est prawie sile samego proboszcza bez pomocy. Szopy osobnej dla umieszczenia bydła i chlewów nie masz, lecz tylko w stajni, ile obszernej, mieści się jak może inwentarz.
Domu dla organisty osobnego nie masz, mieszka jednak wygodnie, jako się wyżej namieniło, w szpitalu.
[190v] Sprzęty kościelne. Zakrystia.
Ołtarzy jest 3. Pierwszy Przemienienia Pańskiego za zasłoną a na zasłonie Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia. Drugi świętego Mikołaja, a za zasłoną s. Rocha. Trzeci Matki Boskiej Różańcowej. Utrzymane przyzwoicie, trzy obrusy na każdym.
Chrzcielnica drewnianna na postumencie drewniannym, z pokrywą takową. Benedictio fontis była dnia 24 maja r. 1817. Olea ss. tegoż dnia i roku odnowione.
Organy niewielkie, w roku 1808 kosztem proboszcza reperowane.
Tabernaculum drewianne, dobrze zamykane. Renovatio SS-mi Sacramenti uczynione było dnia 17 miesiąca czerwca i co miesiąc, a letniąporą co dwa tygodnie odnawia się, na co dla pamięci sporządzona jest w zakrystii tablica. Puszka po okradzeniu kościoła tylko jest mosiężna pobielana, a wewnątrz wyzłacana, na której jest velum niebieskie. Relikwii żadnych nie masz. Lampa przed Sanctissimum nie ciągle goreje.
[191] Chorągwi 4, żałobna 1, proporców 4, obrazów do noszenia 2, ławek wcale dobrych 8, konfensjonałów starych 2, d-o nowy 1, ambona nowa 1. Obrazy nie mają nic obraźliwego.
Zakrystia.
Naczynia: monstrancja srebrna pozłacana 1, kielich bez pateny 1 srebrny, d-o z pateną 1 mosiężny, trybularz 1 mosiężny, łódka 1 cynowa, kociołek 1 miedzianny, lichtarzy większych 18 cynowych, mniejszych 10 d-o, małych 4 d-o, krzyż mały 1 cynowy, d-o wielkich 2 drewniannych, d-o małych 3 d-o, portatelów na ołtarzach 3 marmurowych.
Aparaty: kapów białego koloru 2, d-o czarnego koloru 2, ornatów białego koloru 4, d-o czerwonego koloru 4, d-o czarnego koloru 4, d-o fioletowego koloru 1, d-o zielonego 1.
[19lv] Bielizna: albów 6, komży 4, komeszków dla chłopców 2, humerałów 4, ręczników na ołtarze 21, obrusów na ołtarze 13, puryfikaterzy 46, korporałów 6, firanek par 3. Inne sprzęty: antepediów 4, baldachimów 2, umbrakulum 1, tuwalnia 1, żałobny całun 1, pokrycia ołtarzy 3, sukno na gradusy 1, dzwonków u ołtarzy 3, tacek cynowych 2, ampułek cynowych 4.
Sygnaturka z dzwonkiem na wyniesionym nad dachem kościelnym miejscu, w dobrym stanie.
[192] Porządek nabożeństwa. Odpusty. Bractwo.
W dni święte i niedzielne śpiewany bywa różaniec, litanie, pieśni nabożne, modlitwy poranne, akty, pacierz, nauka przed mszą śpiewaną, aspersja, niekiedy procesja, a podczas mszy s. śpiewanej po Credo kazanie, w zdarzonech publicznech potrzebach suplikacje, na końcu Anioł Pański. O godzinie 4-tej po południu śpiewany bywa przez księdza promotora różaniec, litania i gdy się lud zgromadzi nieszpory śpiewane i grane.
Ludzie, którzy by wcale nigdy nie bywali w kościele lubo się nie znajdują, jest jednak niemało takich, którzy częścią z lenistwa, częścią dla interesów sprawienia wybiegając do Żydami obsadzonego miasta Rypina, parafialne opuszczają nabożeństwo, od czego ich nie tylko nauki, kazania, ale i najmocniejsze nie są zdolne odwieść misje lub namowy duchowne.
1-wszy w roku odpust jest w dzień Nowego Roku różańcowy. 2-gi w dzień s o Stanisława Biskupa i Męczennika, w którym się obchodzi titulus ecclesiae. 3-ci na s. Przemienienia Pańskiego, to jest w niedzielę po tymże święcie przypadającą. A-ty na święty Roch czyli znowu w następującą po tymże święcie niedzielę. 5-ty w niedzielę Najświętszej Matki Boskiej Różańcowej.
[192v] Ludność parafii. Metryki. Akta cywilne.
|
Nazwisko
miejsc
|
dymy
|
dorośli
|
niedorośli
|
ogół ludności
| |||||
|
do lat 7
|
do lat 16
| ||||||||
|
męż.
|
kob.
|
męż.
|
kob.
|
męż.
|
kob.
|
męż.
|
kob.
| ||
|
1. wieś Strzygi, w której kościół parafialny, dziedziczna WJP Mariana Cissowskiego 2. wieś Długie dziedziczna WJP Mariana Cissowskiego, odległa od kościoła granicę1 3. wieś Sumin dziedziczna WJP Mariana Cissowskiego, odległa od kościoła granicę1 4. wieś Tadajewo dziedziczna WJP Mariana Cissowskiego, odległa od kościoła 1/4 granicy 5. wieś Warpalice dziedziczna WJP Mariana Cissowskiego, odległa od kościoła granicę1 6. wieś Tomaszewo dziedziczna WJP Mariana Cissowskiego, odległa od kościoła granicę1 7. wieś Kłośno dziedziczna WJP Mariana Cissowskiego, odległa od kościoła granic 2 czyli 1/2 mili |
26
|
68
59
33
19
21
45 |
69
78
54
30
17
21
41
|
22
30
9
11
2
5
16
|
31
32
31
4
10
4
13
|
12
32
13
|
21
20
23
9
7
6
-
|
102
140
81
50
28
29
61
|
121
130
108
43
34
31
54
|
|
suma
|
137 |
323
|
310 |
95 |
125 |
73
|
86
|
441 |
521 |
U spowiedzi wielkanocnej było mężczyzn 330
niewiast 355
Metryki chrztu, ślubów, pogrzebów porządnie utrzymane, zaczynają się od roku 1720.
W roku zeszłym 1816 urodziło się: chłopców 23, dziewcząt 18.
Proboszcz jest urzędnikiem Stanu Cywilnego, który, lubo przed chorobą utrzymował porządnie akta, w chorobie zaś utraciwszy ledwo nie ze wszystkim wzrok oczu, nie jest w stanie utrzymywania ich napotem uprasza o zwolnienie.
[194] Szkoła parafialna.
Dom na szkołę parafialną lubo jest przybudowany do mieszkalnego domu J ks. promotora różańcowego przez s. p. W -o J Pna Juliusza Cissowskiego, dziedzica dóbr Strzygi w r. 1806, w której nauczycielem miał być wspomniany J ks. promotor, ile żadnego nie mający zatrudnienia, gdy jednak parafianie nie przysełali swych dzieci częścią dla niedostatku odzieży, częścią dla nieznaniasię na tem dobrodziejstwie, zatem dom ten osadzony jest od dworu komornikiem.
Szkoła akatolików jest w wsi Tomaszewie, do której się wszyscy tej wsi mieszkańcy w dni swoje uroczyste i niedzielne na nabożeństwo schodzą i dzieci do szkolnika na każdy dzień w zimowym czasie regularnie posełają.
[195] Duchowieństwo parafialne.
Proboszcz urodził się w wsi Janowie parafii świedziebieńskiej, w powiecie rypieńskim, w województwie płockiem a ziemi dobrzeńskiej, dnia 21 miesiąca listopada roku 1758. W szkołach był w Grudziądzu i Toruniu. Uczył się języka łacińskiego, arytmetyki, retotyki, filozofii, teologii i prawa kanonicznego. Wstąpił do zakonu reformackiego w Wajherowie za Gdańskiem w roku 1776, gdzie odbył nowicjat. Wyświęcił się w Włocławku 1781 roku ad titulum paupertatis. Po skończonych studiach zakonnych był profesorem i kaznodziejąpo różnech zakonu swego konwentach lat 12. Za dyspensąod Stolicy Apostolskiej w roku 1796 otrzymaną sekularyzowany, otrzymał beneficjum w Brzoziu Polskim, prezentowany przez Najjaśniejszego Króla Pruskiego w roku 1797. Po śmierci s. p. ks. Jakuba Ciecierskiego, proboszcza strzygskiego na toż wakujące beneficium zyskał prezentę dnia 12 miesiąca lipca r. 1808-go od W-o s. p. Juliusza Cissowskiego.
Przy tym kościele jest drugi ksiądz, promotor różańcowy, mający swój oddzielny fundusz i obowiązki.
Wikarego ani innych duchownych nie masz.
Fundusz na utrzymanie promotora jest procent od sumy 20000 zł polskich lokowanej na Pruskiej Łące przy Toruniu, który w roku 1766 dnia 23 lutego WW-żni Paweł i Michał Cissowscy lokując przeznaczoną sumę na wspomnianej wsi zapisali klasztorowi X.X. dominikanów, wkładając obowiązek, ażeby kapłana z zgromadzenia tegoż klasztoru toruńskiego utrzymywali w Strzygach na promotorii różańcowej nieustannie pełniącego swoje obowiązki.
[195v] Innego beneficjum nie ma.
[196] Klasztory. Oratoria privata.
Klasztorów nie masz. Kaplic prywatnych nie masz.
[196v] Dochody probostwa.
1. Kompetencji nie masz.
2. Grunta orne w Strzygach po zamianie dawnych uczynionej przez poprzednika i kolatora prywatnie, bez potwierdzenia władz duchownej i cywilnej są dotychczas w posesji proboszcza spokojnej. Zdaje się, iż są odpowiadające dawnym co do ilości ich, które wynoszą włók chełmińskich 1, morgów 20 w każde pole, na których wysiew: pszenicy korcy 2, wiertli 2, żyta korcy 18, jęczmienia 4, owsa 20, grochu 4, gryki 2, prosa —, rzepaku —.
Grunta w wsi Długie do tegoż kościoła strzygskiego należące równej wcale są ilości, w gatunku jednak wiele lepsze, na których wysiew podobnyż do strzygskiego lecz bez łąki, puszczone w 3-letnią dzierżawę na wybudowanie.
3-tio. Łąki w Strzygach rozległości morgów 4, z której siana fur czterokonnych 15.
4-to. Włościan żadnych ani komorników nie masz.
5-to. Grunta na Kłośnie inkorporowane od lat 35 kościołowi strzygskiemu, gdzie niegdyś był kościół parafialny, w roku 1809 wydarte są gwałtem i przemocą JWJP Gabriela Podoskiego, dziedzica dóbr Rusinowo, Kłośno itd., o co lubo proboszcz miejscowy podawał swoje petita kilkakrotnie do Prześwietnej Prefektury Płockiej, zwłaszcza z powodu opłacanych przez niego podatków do kasy rządowej, 197 (ile że i taż wspomniona plebanka kłosińska za rządu pruskiego w ogół z strzygską klasyfikowana była tak co do użytku jako i ciężarów posiadającego ją proboszcza), żadnej jednak pomyślnej równie jako i sprawiedliwej nie odebrał rezolucji. Skąd poszło zatem, iż słaby nie oparł się mocnej sile, bo nie mógł.
6-to.Propinacji nie masz.
7- mo.Młyna nie masz.
8- vo.Inwentarz gruntowy przy objęciu w posesją beneficjum strzygskiego oddany proboszczowi przez wyznaczonego dziekana W-o J ks. Bonawenturę Swierkockiego takowy jest: koni para 1, wołów para 1, krów 2, świnia rodna 1, prosiąt małych półrocznych 4, gęsi sztuk 5, wóz bosy 1, pług z żelastwami 1.
[197v] Dziesięcin żadnych ani snopowych ani pieniężnych nie masz.
[198] Dochód.
1. Kapitał na wsi Półwiesk zł. polsk. 1500 zapisany na msze ss. przez s.p. ks. Józefa Franciszka Sumińskiego, kanonika katedralnego płockiego, od którego procent 4 od sta dochodź: regularnie i obligu dopełnia się.
2. Kapitał na wsi Płonne 1000 tynfów zap isany na reperacj t kościoła strzygskiego, od którego procent tak trudny do odb.eraira, iż raczei by go się zrzec potrzeba amz tyle trudności zawsze ponosić. N aj dogodniej by było, gdyby był na msze gdzie dobra przeniesiony.
Drzewa do opału wolnego nigdzie nie masz, chyba za pieniądze.
[198v] Sumariusz dochodów:
Wysiew
|
korce |
ćwiercie |
garce |
|
zł |
gr |
|
18 |
|
|
zyta na intratę kor.30 |
|
|
|
|
|
|
SUMA |
240 |
|
[198v] Wydatki
|
|
szczegół
|
ogół
| ||
|
zł.
|
gr.
|
zł.
|
gr.
| |
|
a. Podatki
ofiary
podymne
kasa ogniowa
czopowe
furaż za rok etatowy
b. Opłaty
wikariusz
organista
c. Potrzeby kościoła
wino
świece
łój do lamp
odpusty
mydło, praczka |
-
16
-
-
99
-
-
100
60
10
120
20
|
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- |
-
16
-
-
99
-
-
100
60
10
120
20 |
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- |
|
suma
|
310 |
-
|
310 |
- |
[199v] Dochód altarii.
Dochody altarii różańcowej dla ks. promotora jest procent funduszem przeznaczony wyżej od wspomnianej sumy 20000 zł. polsk., którego od konwentu pobiera tylko zł. pol. 400, a resztę konwent.
[202v] Sumariusz dokumentów.
Dokumentów o gruntach plebańskich żadnych inszych prócz wizyt generalnych nie masz. Po uczynionej zaś zamianie prywatnej między W-żnym s. p. Juliuszem Cissowskim, dziedzicem dóbr a kolatorem beneficn i W J ks. Jakubem Ciecierskim naówczas proboszczem jest zupełny i dokładny opis ich układu wraz z mapą wykazującą całą rzecz udziałaną przez nich, lecz bez wszelkiego wyższych władz potwierdzenia.
Opis niniejszy kościoła parafialnego strzygskiego w czasie wizyty dziekańskiej na dniu 8 miesiąca lipca 1817 roku na grącie zweryfikowawszy podpisuję i pieczęć kładę. Ks. Szymon Bagiński D G Pr Świedziebni. m. p. Ks. Franciszek Krzywkowski, pleban strzygski.